Балғырған

«303 маршрут… Шағын маршрутканың артқы есігінен түсетін адамдарды шығарып, кірдім. Керек аялдамама екеуі қалғанда кондукторша тұрған жаққа барып «Жетінші аурухана қазір ма?» деп сұрап едім, қазақша түсінбейтінін білдіріп «ЧТО?» деді. Мен де оның «ыштосын» білмейтіндей қайта «Жетінші аурахананы айтамын!» деймін. «Девушка, я не понимаю о чем вы!» дегеніне көзім жалтақ-жалтақ «аударар адам бар ма екен» деп жан-жағыма қараған болдым. Кондукторшаға қарама-қарсы отырған әйел аударып берді. «Через одну» деген жауабын «Қазір түсесің» деп қазақшалап маған айтты. «Рахмет рахмет» деп мен. Жол ақысының 50 теңге екенін жақсы білемін, әдейі 40 беріп тұрмын. Кондуктор оны байқамай қалуы мүмкін емес «еще 10 тенге» деп… Бетіне аңқауланып қарап тұрмын… Жаңағы «аудармашы» әйел, онсыз-ақ біліп тұрғанымды өзіме айтып берді. Мен баяғы «ЕЕЕ» деп 10 теңге беріп жатырмын…»

– САЛТАНАТ, ТҰР!… Сағат жеті болды!

«НҰРЖ! Ертерек оятпайсың ба?! Қалдым ғой…» – деп мен дүгі-дүгі бөлмеден бөлмеге жүгіріп, апыл-ғұпыл киініп, бетті шаяр-шаймастай су шаша салып, жағатынын жағып, бояйтынын бояп үлгеріп, үйден зытып шықтым да кеттім. Қарыным АШ…

Қазақша түсінбейтін кондуктор кездесе қалса, түсімді қайталармын 🙂

Асханаға қатысы бар блогтардың(аспаздық, дастархан, дәмді) авторларынан кешірім сұрай отырып мына жазбаны бастамақпын.

Әжем қалада. Демалыс күндері үйде менен басқа «үлкен» қалмады. Тамақты, анда-санда болмаса, тіпті пісірмейтінім бар(шыны керек, ерекше қызығушылығым да жоқ). Үйде әжем болған соң асүйден шықпауға тура келді. Сенбі күні әйтіп-бүйтіп борщ пісірдім. Жексенбіде-кеспе көже… Қыздар, мен нан(қамыр) жаю білмейді екенмін… «Қаланың қызы боп кеткенсің» деп әжем бырқылдап, келесідей нұсқама (инструкция) жасады. Кеспе көженің етін, пиязын, сәбізін қайнатып қойдым да нан илеуге/жаюға кірістім. (ОХ! оңай емес екен…)

1) Қамыр: менің төрт алақанымдай болатын ұн+тұзды су (жылы суға езілген бір кішкене қасық тұз)+жұмыртқа=қамыр. 5 минөтке жабамыз, сосын ашып, иінін қандырып илейміз. «Қамыр жылтыр болуы керек» дейді әжем. Жұмсарып, жаюға жеңіл болуы үшін тағы 5-10 минөтке жауып қоямыз.

Нюанстары: 1) жұмыртқа болмай қалған жағдайда, тұзын ащылау қылып илеуге болады екен, бірақ(!) сорпаның тұзы да «жақсы» болса көже ащы болып кетуі мүмкін, тұзбен ОЙНАМАңыз! 2) тырнағыңыз ұзын болып, тазалауға ерініп жүрсеҢІЗ – нан ИЛЕңіз! 3) КӨЖЕңізден шаш іздеп ОТЫРҒЫңыз келсе, орамал ТАҚПАҢыз! 4) Қолдардың бұлшық еттеріне әсері ЗОР екенін айта кету керек, ауырып жүрмесін 🙂

2) Жайма: жер-үстелге оңай жайылады екен – бүкіл денемен салмақ түсіріп. Қаланың биік-үстелі ыңғайсыз деп, орындыққа тұрып жайдым. И так… Қамырды алып, жұдырықпен жаймалаймыз – табанандай болғанда оқтауды алып, ұнын сеуіп, жая бастаймыз…

Нюанстары: 1) ұн сепкенде, қолмен ұнды жаймалаудың қажеті жоқ, «тері сұрлегендей» деп сөгеді дейді әжем. 2) қолды түйтің-түйтің еткізбей, көсіп-көсіп жаю керек. 3) салмақты біріңғай салуға тырысЫҢЫЗ. 4) Бір жерді жұқартамын деп жабыстырып алуыҢЫЗ мүмкін, абай болыҢЫЗ! 5) Жайманың шет жағы селдіреп кетпес үшін ортасын көбірек жаймалаҢЫЗ. 6) Жайманы толығымен оқтауға орағаннан соң 90 градусқа бұрып жайманы жазасЫЗ да қайта жая бастайСЫЗ.

3) Кеспе: жаймаңЫз жұқа да доңгелек болса кеспе турауға дайын. Жайма тым үлкен боп кетсе ортасынан бөліп, әр бөлікті жалпақтап орап, жіңішкелеп турайСЫЗ.

Нюанстары: 1) пышақ өткір болғаны жақсы: қамырдың обалына қалмайСЫЗ(токо ақырын! СІЗдің обалыңызға қалып жүрмейін). 2) әрбір кеспенің жіңішкелігі бірдей болса сүйкімдірек көрінеді ма, эстетика тұрғысынан ба, жалпы тәбетті ашатын сияқты. 3) Чуть болғанда есімнен шығып кетеді екен: жарты жайманы орағанда арасына КӨБІРЕК ұн себу керек, сонда жабыспайды 🙂 4) Оңақай болсаҢЫЗ: оң қолға пышақ, сол қолмен оралған жайманы ұстап тұрып, сол қол саусақтарымен кеспенің жалпақтығын белгілей отырып оң қолмен кесеСІЗ (солақай болсаҢЫЗ – керісінше).

4) Көже: кесілген жайманы/кеспені қолмен ажыратаСЫЗ. Ұнынан айырып, қаққандай болып қайнап тұрған сорпаға салаСЫЗ.

Нюанстары: 1) қоймалжың көже ішкіңІЗ келсе, ұнымен қоса салаСЫЗ, сорпа мөлдір болу үшін – ұнсыз болғаны қажет. 2) 5-10 минөт қайнатылады ғой деймін 🙂 Табақтарға құйып-құйып лөстіреСІЗ 🙂 Қамыр жаямын деп, картобын қосуды ұмытып кетіппін, әкем болмады «бірдеңе жетіспей тұр ғой деймін» деп кекетіп 🙂 ЭХ! Түскі асқа дайындағанмын, кешке де, бүгін таңертең де іштік 🙂

ОқығаныңЫЗға мың да бір алғыс! Ас болсын!

Баяғыда Депті мен Бопты бопты. Депті Боптыға «Үйленейік» депті. Бопты Дептіге «бопты» депті. Депті мен Бопты бақытты бопты.

Асия: – ну, милая! дай жвачки? пожАлуста!

Ярка: шайнаң шайнаң

Асия: – ты же хорошая Ярка, ну дай жвачки, а?

Ярка: шайнаң шайнаң

Құмсағыз – өсімдіктің(қайсы екенін білмедім) «сүтінен» жасалатын сағыз.

Ауылға қаладан 5 жасар Асия барыпты. Балалардың бәрі құмсағыз шайнап жүрсе керек. Берші десе бермейді… Қайдан алғандарын айтпайды… Сөйтіп менің әкеме келеді(ол кезде әкем 13-15 жаста), «мынандай да мынандай жағдай» деп 🙂 сөйтсе, папам «сиырдан сұрап алады» дей салыпты 🙂 Кешке табыннан мал келгенде Асия Ярка деген сиырға барып сағыз сұраған дейді 🙂

«Маспын * !»

* Ескерту: автордың ішімдікке әуестігі жоқтығынан жаман ойлаудан сақ болыңыз

1) Робинзон немесе нағыз жалғыздық

Жалғыздық – тамаша нәрсе! Бірақ, жалғыздық – тамаша нәрсе екенін саған біреу айту керек қой! (О. Бальзак)

Амалы: тотықұс болады ма, «Пятница» болады ма асырап алу керек. Тіпті, тасбақа 🙂 сөйлеу білмесе де, өмірге философиялық қарауға үлгі болады.

2) Тап-таза саналы жалғыздық

Дана жалғыздықта аса жалғыз емес (Менее всего мудрец одинок тогда, когда находится в одиночестве) (Джонатан Свифт )

Диуаналық(отшельничество) – саналы түрде қоғамнан шектелу – қайғы емес, қуаныш.

Амал: ішкі дүниеңнің талабымен, бір күні орныңыздан атып тұрып «тайгаға! Жан дүниеммен сөйлесуге кетемін» деп шешу.

3) Үлкен қаладағы жалғыздық

Жалғыздық – көңілсіздікпен көмкерілгендіктен адамға не қызығушылық, не тартымдылық туғызбайды. Адам өз жалғыздығынан ұялады. Бірақ, жалғыздық – әркімге тән. (Чарлин Чаплин)

Кішкене ауылда/қала типтес поселкеде бәрі бәрін таниды, келе жатып солға да оңға да «Сәлеместізбеңізді» жаудырасыз. Бірақ, әрбір қимылыңыз байқаусыз қалмайды.

Амал: үлкен қаладан кішісіне көшу. Бұл құрттай әлемнің бар жақсылығын ала отырып, теріс жақтарын да ұмытпаңыз.

4) Ностальния немесе «Топырақ» жібермейді

Бұл әлемдегілер жалғыз. Әркім зынданға қамалған және өз бауырластарымен белгілер арқылы ғана сөйлесе алады. Белгілер бәріне бірдей емес, сондықтан мағынасы бұлыңғыр әрі дәл емес. Жүректің асылымен бөлісіп бақанымызбен, қалай қабылдайтындарын білмейді, сондықтан өмірде өзіміз жалғыз сандырап жүрміз, серіктерімізбен қолтықтасқанмен бір емеспіз, түсінбей түсіністік таба алмай. Тілін білмесек те жат елдердегілергі ұқсаймыз, талай даналы, әдемі ойлар айтқысы келгенімен, мөрленген тілашар ұйқастарымен сөйлеуге мәжбүр. Миларында бірінен бірі өткен қызықтар жатқанымен «Біздің бағбанның тәтесі үйінде қолшатырын тастап кетіпті» дегендей сөзден ары кете алмас. (Сомерсет Моэм)

Амал: Өткен – кеткен. Сол сияқты, алыс елдерден, өзің білетін/білген еліңе оралу мүмкін емес. Естеліктерің «ашық» болсын!

5) Өркөкірек жалғыздық

Жалғыздық көрнекті даналардың бәсекесі. (А. Шопенгауэр)

Амал: Айнаның алдына тұрып алып, өркөкірек тұрысты, «өзіңше» болуды үйрену. «Нағыз суретшіні ешкім түсінбейді» немесе «Сөзсіз дарын байқалмай қалады» сияқты сөздерді жаттап алған дұрыс. Жиындарда, «жұмбақ» болып, мұңды да намысқой түрмен ойға кеткендей боп тұр. Бірен-саран «асқан» өнер туындысы немесе ғылыми еңбек «көзір» ретінде болғаны жөн – образ толық болуы үшін да 🙂

6) «Ақын» жалғыздығы

Құрметке тұрарлық дүние оңашада туындаған, бұл дегенің қоғамнан алыс. (Ж.-П. Рихтер)

Жалғыз жолаушы басқалардан алыс кетер! (Ф. Зальтен «Бемби»)

Шығармашылық жұмысқа керек ынта мен зейінді жалғыздықта табу оңайырақ.

Амал: Бөлмеде жалғыз қалуға болмаса, телефон өшпесе, телевизор, компьютер т.т болса – құлаққаппен беймаза/тыныш музыка қос та РАХАТТАН!

7) Жасөспірім жалғыздығы

Бәріміз бозбала мен бойжеткен болғанбыз. Біздей қайталанбас, қиын да нәзік жандарды түснер жан жоқ сияқтанатын, тұлға ретінде қалыптасатын кез. Шын ғой, бізді ересектер түсінді ма?! Егер, жанұядағы түсініспеушіліктер шамадан шығып кетсе «қиын жасөспірім» туындайды.

Амал: сен – жасөспірімсің, үлкендер сені түсінгісі келмесе… есеюден басқа амал жоқ. Қорықпа, көп тоспассың. Бірнеше жылдан соң, ата-анаңмен сөйлесетін ортақ әңгіме пайда болар. Қазірден бастап іздесең болады. Не істейміз, кейде үлкендерге даналық жетіспесе?! Сендей ғажап, бәрін түсінетін жанда ақыл жеткілікті емес пе?!

Егер, жанұяңда сөзге көнбейтін жасөспірім болса – жастығыңды есіңе ал! Түсінуге тырыс! Қиыншылығына мол кезең ғой, қанша дегенмен де…

8 Қарт жалғыздық (жерлер адам да жоқ)

Өмірде адам екі рет жалғыз болуы керек: жастық шағында: көпке үйрену үшін және өзіңе ойлау кейпін қалыптастыру үшін және қартайған шағыңда – өткенді таразылау үшін. (И. Циммерман)

Әнек: Бір аяғы көрде, бір аяғы жерде бір қарт ойлап жатыр дейді «Шүкір! Бала-шаға бар! Жерлейтін адам бар… әттең, өлгім келмейді!» …

Қарт адамдардың өмірі бәсең өтуі керек. Жастар болса, әрдайым асығып, мәңгілік туралы ойлау миларына кіріп те шықпайды. Жастар мен қарттардың араласуы ұзақ болса, жалғыздық пен түсініспеушілік көбее түседі.

Амал: туысқандармен жиі қатынаспау, өзіңдейлермен көбірек араласу.

9) Ерлер жалғыздығы (біреудің оты қыздырмайды)

Жалғыздықтан қорықсаң – үйленбе. (А. Чехов)

10) Жетім

Жалғыздақты көтере алмайтындар, әдетте жиындарда адам шыдатпас. (Албер Гино)

Өздерін өзі аяйтындар сол рөлмен бір болып, екінші «өзім»-і боп кетеді.

11) Әйелдер жалғыздығы (Не дейд? Әлі бойдақпысың?)

Махаббат – өмір бойы ерлер мен әйелдерді ойландыратын жалғыздықтан қашу амалының бірі. (Бертран Рассел)

Амал: елге ештеңе дәлелдеудің қажеті жоқ! Өзіңе шын мәнінде жақын адамды табуға тырыс. Отырып қалған қыз атанамын деген қорқынышпен емес, жалғыз қалу қорқынышынан емес… Бұл адам – өмірлік серігің екенін білгендіктен!

12) Бірге жалғыз…

Толық нұсқасы мына жерде

Бір стақан алкогольді сусын 1000-2000 ми жасушанын құртады. Жоғалған ақыл жасушалары қалпына келтірілмейді. Математикадан сауаты бар адам көзімен бұл жайға қарап көрейік: мида 3 миллиардтай жасуша. 10 пайызы ғана жұмыс істейді. Сонда, артық 2,7 миллиард жасуша. 1 стақан=1000 жасуша. Сонда, адам 2,700,000 станқанды еш зақымсыз ішуіне болады. Араққа аударсақ, 2,5 стақан=1 бөтелке, сонда 2,700,000/2,5=1,080.000. Не дид, алқаштың максималды жасы 55 жыл болса, 15 жастан іше бастады десек, онда 40 жыл тәжірибелі. күндерге аударамыз: 40*365=14000 күн. Дозаны күндерге бөлеміз: 1080000/14000=күнделікті 77 бөтелке арақ.

Қорытынды: жасушаның жетіспеушілігінен өлу үшін таңертең 10 бөтелке, түсте 40 бөтелке және кешке 30 бөтелке арақтан ішіп отыру керек. Дәледеу керегі де осы еді 🙂

Қомақты тақырыпта жазайын деп едім, өте көп материал оқу керек болды 🙂 Жоқ, оқыдым ғой… Просто… Барлығын жинап, бір «тауарлы» күйге келтіру үшін біршама уақыт керек екен…

Алдын ала: басқа блогта келесідей жазудың аналогын көрсең хабардар етуді өтінемін… Және бұл аударма екенін ескертемін *

ТАМАҚ

Әдетте, тамақты арнайы дүкендерден сатып алады. Тамақ сұйық, қатты және онша емес болады. Жағылатындықтан онша емес тамақты сатып алу қиын. Сосын, қымбат та тамақ болады.

Дұрыс тамақ таңдағаныңызға күмәнді болсаңыз татып көруді ұсыныңыз. Егер рұқсат етсе, онда ол дұрыс тамақ. Егер бермесе немесе сізге біртүрлі қараса, онда 1-тамақ ашуға болмайтын қорапта немесе пакетте, 2-бұл дұрыс емес тамақ.

Сізге қонақ кеп қалуы мүмкін, сондықтан көп тамақты сразу сатып алмаңыз («Сырт тамақ» рецебін қараңыз).

«Тамақ сатыңызшы!» деп ешқашан айтпаңыз, саусақпен көрсете салсаңыз болады.

Түрлі тамақ түрліше саналады: литр, килограмм, дана, бөтелке және банка. Сондықтан, сізден «ҚАНША?» деп сұраса, жауап қайтармай белгісіздеу қып ауада саусақпен жүргізіңіз не болмаса ұсынғанға келісе салыңыз, себебі ыңғайсыз жағдайға тап болып қалуыңыз әбден мүмкін.

Үйге тамақты әкеле сала тоңазытқышқа салыңыз, іздегенде таппай қалуыңыз мүмкін.

«Әйелдерше» дайындау кезінде дұрыс емес тамақ жөнделуі немесе жойылуы ғажап емес.

Рецептер

Жай тамақ: Тоңазытқышта жатқан тамақ-жай тамақ. Иіскеп көріңіз. Егер дәмді сияқты болса, татып көріңіз. Егер шынымен дәмді болса, жеп көріңіз. Керісінше болса, мүмкін, тамақ дұрыс емес, қоя салыңыз.

Бөлшек тамақ: Тоңазытқыштан табылған тамақты қолмен, пышақпен(ойбай!ақырын!) немесе үй құралдарымен бөлшектеп көріңіз. Жеуге жарамды бөлшегінен басқа тамақты орнына қоя салыңыз.

Жылытылған тамақ: Алдын ала табылған тамақты тоңазытқыштан алыңыз. Жарты сағат ішінде інілеріңізден қора отырып пешке тамақты қойыңыз. «Ыстық тамақ дәмдірек екен» деген жаңалық ашуыңыз мүмкін.

Жылытылған қысқы тамақ: Парабойға/батарейге алдын ала табылған тамақ бөлігін (көп болсаңыз бүкіл тамақты) қойыңыз. 10-20 минөттен соң жеуге болады. Барлық тамақтар үшін бұл рецепт жарамайды.

Гарнирлі тамақ: Табаққа әртүрлі тамақ бөліктерін қойыңыз. Бірінен соң бірін жеуге тырысыңыз. «Жылытылған тамақ» немесе «Ысытылған тамақ» рецепттерімен үйлестіруге болады.

Соусты тамақ: Сұйық тамақты қатты тамақ үстіне құйыңыз.

«Әйелдерше» тамақ: Қонаққа әйел шақырыңыз. Киімін алыңыз. «Сүйкімдім, қарның аш емес пе? Тоңазытқышта бірдеңе болған» дегенді айтыңыз. Тамақты қонағыңыздың өңдеуінен кейін сіз тамақтың дақ жартысына қақыңыз бар.

«Құрбыларша» тамағы: Қонаққа досыңызды шақырыңыз. Шақырып тұрып, сөз соңында «айтпақшы, шайға бірдеңе-сірдеңе ала салшы!» дегенді қоса салыңыз.

Сырт тамақ: Әйел адамға қонаққа барыңыз. Сол жақта сізге тамақ береді. Тамақты асай отырып «Дәмді бопты!» дегенде айтып отырған дұрыс.

Толықтырулар-кеңестер 🙂 (ұмытып кетіппін 🙂 )

Тамақты жолда, көлікте, көрмеде, сауықханада, лифтте, жалпы тамақтың иісі шықпайтын жерден іздеп керегі жоқ. Ол жерлерден табылған тамақ, әдетте, дұрыс емес не біреудікі.

Егер тамақ сізден қашса, тимеңіз-сіздің тамағыңыз емес 🙂

Егер дұрыс тамақ дәмсіз болса, тоңазытқышқа салып қойыңыз, бәлкім сіз аш емес шығарсыз 🙂

*-түзету 14.10.2008

Дипломды жаңа алған кезім. Түскі астан кейін, төмегі қабаттағы монтажкаға кіріп едім ағамыз отыр екен. «Упс!» деп шығып кетуге бағытталғанмын, тоқтатып алды «давай поболтаем!» деп, баяғы. Ананы-мынаны сұрады. Келесідей диалогқа жалғасты:

– У меня вот брат в Канаде живет. Вот собираю документы

– Ухты! Я бы тоже хотела уехать за границу…

– Зачем?

– НУ! Посмотреть мир. Но пока возможностей нету

– Есть! Но, ты ведь не согласишься…

– А какие?

– НЕТ нет нет… ты не согласишься…

– Нет, вы скажите, решать же мне(!) соглашаться или нет…

– Дело в том, что я хотел иммигрировать в Канаду, для этого собираю баллы. Высшее образование *(не помню-прим. автора) баллов, ученая степень ** баллов, ну и так далее… У тебя же высшее образование?

– Ну да…

– Скоко тебе?

– 22

– На образование жены тоже смотрят и чем моложе тем больше баллы. Если ты согласишься, то я соберу все необходимые баллы…

– На что?

– Фиктивный брак

– ???

– Никаких обязательств, если захочешь можешь жить отдельно, без притензии… Главное уехать…